COVID-19, GEBE, YENİDOĞAN VE ÇOCUKLAR

Prof. Dr. Özgür KARCIOĞLU

[email protected]

COVID-19’lu gebe bebeğine hastalığı geçirir mi?

Tıptaki birçok soru gibi %100 yanıtı olmamakla birlikte; hayır. Böyle bir olasılık ihmal edilebilir düzeydedir. Gebelik döneminde influenza (grip) gibi her türlü solunum yolu enfeksiyonları açısından risk artışı vardır. Enfeksiyonun anne karnında bebeğe geçtiği kanıtlanamamıştır.

COVID-19’lu gebeler sıklıkla gebelik son döneminde enfekte olurlar. Genel olarak hastalık klinik gidişi gebe olmayanlara benzemektedir.

Wuhan’da 5 Şubat 2020’de doğumundan 30 saat sonra bir yenidoğanda COVID testi pozitif bulunmuştur. 30 haftalık bir gebede mekanik ventilasyon gerektiren COVID-19 pnömonisi bildirilmiştir (Wang, 2020). Sezaryen ile gebelik sonlandırılmış ve gebe iyileşmiştir.

COVID-19 ile enfekte gebelerde plasenta ve amniyotik sıvı sürüntüleri tümüyle COVID-19 negatif bulunmuştur.

COVID-19, SARS ve MERS enfeksiyonları erken doğum veya düşüğe yol açar mı? Gebeliğin erken sonlanması (abortus) ile bu enfeksiyonlar arasında bir ilişki bulunamamıştır.

Gebelikte COVID-19’dan korunma nasıl olur? Bireysel izolasyon, sosyal dayanışma gebelerin korunmasını sağlar. Zorunlu olmadıkça hastaneye gitmemek de önemlidir.

• • • • • • • • Gebede genel tedavi yöntemleri nelerdir?

COVID-19 enfeksiyonundan şüphelenilen veya tanı almış gebeler diğer hastalar gibi destek tedavisi (oksijenasyon, hidrasyon, antibiyotik tedavisi ve diğerleri) almalıdır. Bunun yanında fetus izlemi yapılmalı, uterin kasılmalar yakından izlenmelidir. Erken doğuma yönelik uyanık olunmalı ve doğum planlaması bireyselleştirilmelidir.

COVID-19 enfeksiyonlu gebede acil sezaryen (C/S) ve doğum endikasyonu zor bir karardır. Kadın hst. ve doğum, yoğun bakım, enfeksiyon uzmanları ortak karar vermelidir.

İlaç kullanımında gerektiğinde kadın hastalıkları ve doğum uzmanına danışılmalıdır.

Ateş tedavisi: Ateşin düşürülmesinde bol sıvı alınması, birkaç saat aralıklarla ılık duş alınması etkilidir.

• İlaçlar: Gerekliliği durumunda parasetamol en rahat tercih edilebilen seçenektir. NSAID grubu olan profen grubu ateşe karşı etkin ajanlar olmakla birlikte COVID-19 enfeksiyonunun belirti ve bulgularını gizleyebileceğinden dikkatli olunmalıdır.

COVID-19 tedavisinde kullanılan ilaçların gebelikte sakıncası var mı?

Antiinflamatuar olarak COVID-19 olgularında önerilen tocilizumab gebelikte şu an için önerilmemektedir. Hatta gebelik öncesinde kesilmesi gerektiği bildirilmiştir.

Klorokin kullanımı güvenli görünmektedir.

Azitromisin gebelikte kaçınılması gereken ilaçlardandır. Bebekte gelişimsel bozukluklara (malformasyonlara) yol açabilmektedir.

AIDS tedavisinde uzun zamandır kullanılmakta olan lopinavir/ritonavir tedavisi gebelerde de yararlı stratejiler arasındadır. Gebelikte bu ajanlarla ilgili doz azaltılması da içinde olmak üzere herhangi bir değişiklik önerisi bulunmamaktadır.

Diğer bir polimeraz inhibitörü olan (kamuoyunda ‘Çin’den gelen ilaç’ olarak bilinen) favipiravir gebelerde kullanılamamaktadır.

COVID-19’lu gebe bebeğini emzirebilir mi?

Mutlaka emzirmeli. Emzirme ile, anne sütü ile çocuğa COVID-19 geçişi gösterilmemiştir. Emzirmenin yararları çok fazladır ve COVID tanısı veya şüphesi ile çocuk bundan yoksun bırakılmamalıdır. Tek çekince, annenin antiviral ve diğer ilaçları kullanmasıdır; bu durum hesaba katılmalıdır. Anne çok hasta ise bile sütü sağılarak veya uygun bir yöntemle çocuğa verilmeye çalışılır.

Doğum sonrasında dikkat edilmesi gereken bir şey var mı?

Bebek anneye verildiğinde annede olan enfeksiyon nefes ve damlacık yoluyla bebeğe geçebilir. Annelerin bebeğe dokunmadan önce ellerini yıkamaları, maske kullanımı koruyucu olacaktır.

Yeni doğan ve çocuklarda COVID-19:

1.000.000’dan fazla kayıtlı COVID-19 olgusunun bulunduğu dünyamızda yenidoğan ve çocuklardan sadece yüzlerce olgu bulunması çocukların bağışıklık sisteminin onları koruduğunu anlatmaktadır.

COVID-19 salgının başından, 22 Mart 2020’ye kadar, 0 – 9 yaş arasında ölüm görülmemiştir. 10 – 19 yaş arasında ise %0,2 ölüm oranı vardır. Çocukların %96’sı hastalığı hafif geçirmektedir. Tüm resme bakıldığında çocuklarda klinik daha hafif gitmektedir. Yine de şiddetli geçirebilecekleri unutulmamalıdır.

Anneden plasenta yoluyla çocuğa geçiş yok gibidir. Çocuklardan ölüm de bildirilmemiştir. COVID-19 enfekte annelerden doğan yenidoğanlarda testler büyük çoğunlukla negatif olarak görülmüştür.

Yenidoğan sarılığı gibi yakından izlenmesi gereken durumlarda evden çıkma zorluğuna karşı anne-babanın evde yatakbaşı bakabileceği sistemler geliştirilmektedir.

Çocuklar büyüklerin kullandığı COVID-19 ilaçlarını alabilir mi?

Lopinavir/Ritonavir’in yenidoğan döneminde ve prematürelerde güvenliği kanıtlanmamıştır. Onun dışında oseltamivir, klorokin dahil diğer ilaçlar kullanılabilmektedir. Hekiminiz size uygun rejimi belirleyecektir.

Özetle, gebelikte COVID-19 enfeksiyonu gebelerde yoğun bakım gereksinimini, az da olsa anne ölümü riskini artırabilmektedir. Spontan düşük ve erken doğum olasılığı da yüksektir.

Bebekte ise gelişme geriliği, perinatal ölüm ve solunum zorluğu sendromu riskleri artmaktadır.

Önemli not: Gebeler COVID-19 şüpheli olduklarında tedavi ve yatış için öncelikli olgulardır. Gebede COVID-19 tanısı için tomografi çekilebilir mi?

COVID-19’lu hastalarda klinik kötüleşme, çoklu organ yetmezliği, özellikle zatürre nedeniyle solunum yetmezliği sonucunda ortaya çıkar. Bu nedenle akciğerde virus etkilerinin görülmesi hastalığın yaygınlığını ve şiddetini saptamada en önemli araçtır. Tomografi bu yaşamsal gereklilik nedeniyle gebelerde çekilebilir.

 

 

Dong Y, Mo X, Hu Y, Qi X, Jiang F, Jiang Z, Tong S. Epidemiological Characteristics of 2143 Pediatric Patients With 2019 Coronavirus Disease in China. Pediatrics. 2020 Mar 16. pii: e20200702. doi: 10.1542/peds.2020-0702. [Epub ahead of print]