Rent A Car sözleşmeleri yani oto kiralama sözleşmeleri ile ilgili özel bir mevzuat bulunmamaktadır. Bu sebeple Rent A Car sözleşmeleri yani oto kiralama sözleşmeleri Borçlar Kanunu’nda düzenlenen kira sözleşmeleri çerçevesinde değerlendirmek gerekmektedir. Esasında giderek büyük bir alan olan oto kiralama sektörüne yönelik bir düzenleme gerekmekle birlikte yazımızda Karayolu Trafik Mevzuatını da göz önünde bulundurarak, oto kiralamanın özelliğini de dikkate alarak Rent A Car konusunu Borçlar Kanununa göre açıklamaya çalışacağız.
Rent A Car ( Oto Kiralama) Sözleşmeleri Nedir?
Rent A Car sözleşmesi, kiraya verenin taşıtın kullanımını kiracıya bırakmayı, buna karşılık kiracının kira bedelini ödemeyi üstlendiği sözleşmedir. Rent A Car sözleşmelerini 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu göz önünde bulundurarak uzun süreli – uzun süreli olmayan şeklinde ayrıma tabi tutabiliriz. Bu kesinlikle net bir ayrım değildir.
2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun 3. Maddesi “İşleten:Araç sahibi olan veya mülkiyeti muhafaza kaydıyla satışta alıcı sıfatıyla sicilde kayıtlı görülen veya aracın uzun süreli kiralama, ariyet veya rehni gibi hallerde kiracı, ariyet veya rehin alan kişidir. Ancak ilgili tarafından başka bir kişinin aracı kendi hesabına ve tehlikesi kendisine ait olmak üzere işlettiği ve araç üzerinde fiili tasarrufu bulunduğu ispat edilirse, bu kimse işleten sayılır.”Bu hükme göre uzun süreli araç kiralarında kiracı işleten sayılacaktır. Yine aynı kanunun 85/1 hükmü “Bir motorlu aracın işletilmesi bir kimsenin ölümüne veya yaralanmasına yahut bir şeyin zarara uğramasına sebep olursa, motorlu aracın bir teşebbüsün unvanı veya işletme adı altında veya bu teşebbüs tarafından kesilen biletle işletilmesi halinde, motorlu aracın işleteni ve bağlı olduğu teşebbüsün sahibi, doğan zarardan müştereken ve müteselsilen sorumlu olurlar.”Bu hükümlerden anlaşılacağı üzere uzun süreli Rent A Car sözleşmesinde kiracının işleten olarak değerlendirilmesi araç sebebiyle zarar meydana gelecek olursa işletenin yani oto kiracısının müteselsil sorumluluğundan dolayı önem arz edecektir. Uzun süreli Rent A Car sözleşmelerindeki uzun sürenin ne olduğu hususunda net bir Yargıtay kararı olmamakla birlikte Yargıtay bu konuda her olayın ayrı ayrı değerlendirilmesi görüşündedir.
Genellikle sorulan ve problem yaşanan sözleşme çeşidi uzun süreli olmayan Rent A car sözleşmeleridir ve problemin yaşandığı sözleşmeler de genellikle bunlardır. Uzun süreli oto kiralamaları kullanmadan ziyade ticari amaç taşırken şahsi kullanım amacıyla yapılan Rent A Car sözleşmeleri genellikle kısa sürelidir. Bu konuda net bir ayrım yapılması mümkün olmamakla uygulamaları göz önünde bulundurarak böyle bir ayrımı yapmayı faydalı gördüm.
Rent A Car sözleşmeleri için oto kiralama şirketlerine kiracının başvurması üzerine imzalanan sözleşme ile kurulur. Kiracı bedeli ödemeyi kabul eder, kiralayan aracı kullanıma hazır eder. Bunun dışında kiralayan genellikle kiracıya senet imzalatır. Rent A car konusunda özel bir düzenleme olmadığından bu konuda bilinçli bir sözleşme süreci yaşanmaz. Kiracı ve kiralayan arasında problem yaşandığında ki genellikle kiracı aleyhine problem yaşanır oto kiracısı nasıl bir yol izlemesi gerektiğini bilmez. Bu sebeple Rent A car sözleşmesi imzalayanların dikkat etmesi gereken hususları maddeler halinde inceleyelim.
Rent A Car Sözleşmesi İmzalanırken Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
1-Kiralanan aracın Rent A Car firmasına ait olduğuna dikkat edilmelidir. Bunun için kiracı ruhsatı iyi incelemelidir. Aksi durumlarda hukuki hatta cezai problemler yaşanabilir.
2- Aracın zorunlu mali sorumluluk sigortasının yaptırıldığından emin olunmalıdır.
3- Rent A Car sözleşmesi ile araç kiralanırken, kaskosu olan araç tercih edilmelidir. Aracın kasko türünün Rent A Car kaskosu olmasına da dikkat edilmelidir. Aksi takdirde hususi kasko Rent A car sözleşmesi ile ortaya çıkan zararları karşılamayacaktır.
4- Rent A Car sözleşmesi imzalanırken teminat olarak senet imzalanacaksa söz konusu senedin teminat olarak verildiği sözleşmeye eklettirilmelidir. Bu yapılmadığı takdirde kötü niyetli Rent A car firması araç iade edildikten sonra senedi icra takibine koymakta ve kiracıyı zor durumda bırakmaktadır. Eğer söz konusu senedin teminat senedi olduğu sözleşmeye eklenirse bu senet takibe konulamayacağı gibi senedin takibe konulduğu durumlarda bedelsiz senedi kullanmaktan suç duyurusunda bulunulabilir ve ayrıca senedin teminat senedi olduğunun ispatı kolay olacaktır.
5- Araç teslim alınırken aracın hali hazır durumu teslim tutanağına geçirilmelidir.
6- Araç ayıplıysa kiracı bu ayıpların giderilmesini isteyebilir. Ayıp giderilmezse aracı bir başkasıyla değiştirilmesini isteyebilir.
7- Araçla ilgili ayıp kiralandıktan sonra ortaya çıkar ve kiracının kullanımından kaynaklanmayan bir ayıp söz konusuysa Rent A Car firması bundan sorumludur. Bu ayıp kullanıma elverişliliği ortadan kaldırdıysa kiracı sözleşmeyi fesh edebilir.
8- Rent A Car firması kusurlu olmadığını ispat etmedikçe aracın ayıplı olmasından doğan (kaza, ölüm, yaralama) zararlardan sorumludur.
9- Kiracı araçtaki ayıpları gecikmeksizin Rent A Car firmasına bildirmekle yükümlüdür.
10- Kiracının kusurundan kaynaklanan kaza, ölüm, yaralama vb. zararlardan Rent A Car firması mali sorumluluk sigortası ile teminat altına alınan durumlar ve sigorta teminat miktarı kadar sorumludur. Sigorta kapsamında olmayan örneğin alkol gibi kiracı kusurundan kaynaklanan zararlardan kiracı sorumludur.
11- Araçta normal kullanım sebebiyle oluşan yıpranmalardan kiracı sorumlu değildir.
12- Kiracı aracı ne durumda teslim almışsa öyle teslim etmek zorundadır.
13- Kiracının sözleşmeye aykırı kullanımdan doğacak zararlar dışında başkaca bir tazminat ödeyeceğini önceden taahhüt etmesine ilişkin anlaşmalar geçersizdir.
14- Aracın geri verilmesi sırasında Rent A Car firması aracın durumunu gözden geçirmek ve kiracının sorumlu olduğu eksiklik ve ayıpları hemen yazılı olarak bildirmek zorundadır. Bu bildirim yapılmadığı takdirde kiracı her türlü sorumluluktan kurtulur. Bunun istisnası teslim alma sırasında olağan inceleme ile belirlenemeyecek olan ayıp ve eksikliklerdir. Bu durumda kiracının sorumluluğu devam eder. Bu ayıp ve eksiklikleri belirleyen Rent A Car Firması bunları da kiracıya hemen bildirmek zorundadır.
15- Kiracı aracı Rent A Car firmasına teslim ederken aracı teslim ettiğini tutanak altına almalıdır. Genellikle kira süresi sonunda araç hiçbir tutanak düzenlenmeden Rent A Car firması çalışanlarına bırakılıp gidilmektedir. Bu şekilde hareket etmek kiracı aleyhine sonuçlar doğurabilmektedir.
Av. Rıdvan Yıldız
TÜSODER Genel Başkanı
Ulkemizde suruyeli veya bir terorist kadar degerimiz kalmamış bugun 18.12.2016 tarihli bir arac kiralamak icin budget rent a car sirketinden arac kiralamak istedim defalarca ayni firmadan arac kiralamış olmama ragmen ve odeme koşulları yerine gelmesine ragmen kredi notum duauk oldugundan arac vermediler ben kredi cekecek olsam bankaya giderim kendi ülkemde bir terorist kadar degerimiz yok gunumuzde her yerde kiralik araçları patlatilirken durust insanlara yapilan bu islem resmen insan haklarina aykırıdır ve cok buyuk hakarettir