Gelişen teknoloji ve internetin hızla yayılmasıyla sosyal medya kullanımı artmış, Facebook, Instagram, Messenger ve Whatsapp gibi platformlar, ticaret amacıyla kullanılmaya başlanmıştır. Söz konusu platformlar aracılığıyla yapılan ürün tanıtım ve reklamları tüketicilerin ilgisini çekse de bu satışlar birçok hukuki problemi ve dolandırıcılık riskini de beraberinde getirmektedir.
Sosyal medya platformlarında satış yapan birçok kişi, sorumluluklarını tam anlamıyla yerine getirmemekte ve bunun sonucu olarak tüketiciler, sipariş ettikleri ürünler yerine bambaşka ürünlerle ya da eksik, yanlış, ayıplı benzerleriyle sıkça karşılaşmaktadır.
Bununla birlikte, bu gibi satışlarda, sözleşmelerin tüketiciyle mukayese edilerek oluşturulması ve imzalanması gerekmekteyse de, sosyal medya üzerinden yapılan çoğu satışta satıcılar, tüketicilere herhangi bir sözleşme imzalatmamakta, bu sözleşmeleri tüketicinin bilgisine dahi sunmamaktadır.
Yine, butik profiller ya da herhangi bir ticaret unvanı altında reklam veren veyahut satış yapan kişi veya kişiler hakkında tüketiciler tarafından hukuki mercilere başvurulmak istenmesi durumunda, kimi zaman, satıcının adresinin belli olmaması veya belirtilen adreslerde kimsenin bulunmaması durumuyla karşılaşılmaktadır. Dolayısıyla, bu kişilere hukuki ve cezai işlem uygulanamamakta ve tüketici mağdur olmaktadır.
Belirtmek gerekir ki, sosyal medya platformlarını ya da interneti ticaret amacıyla kullanan kişilerin, ticaret unvanı ve mersis numaralarının olması zorunlu olduğu gibi, bu bilgilerle birlikte satıcı kişilerin iletişim adreslerinin de doğru ve eksiksiz olarak tüketiciyle paylaşılması gerekmektedir.
Ayrıca, sosyal medyada butik profiller üzerinden satış yapan kimselerin, “iade, değişim yoktur” gibi ifadelerle tüketicileri yanıltmaları da sıkça karşılaşılan sorunlardan olup, hukuka aykırılık teşkil etmektedir ve tüketicinin bu gibi durumlarda sözleşmeden cayma hakkı bulunmaktadır. Zira, sosyal medya hesap ya da reklamları üzerinden yapılan satışlar, Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’da geçen mesafeli satışlardan olup; söz konusu durum nedeniyle tüketicinin ürünü teslim aldığı tarihten itibaren on dört (14) gün içinde herhangi bir gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin sözleşmeden cayma ve satılan ürün bedelini iade alma hakkı bulunmaktadır.
Bununla birlikte, satıcılar, tüketiciyle arasında yapılan satış sözleşmesinden doğabilecek uyuşmazlıklarda, tüketici hakem heyetleri ve tüketici mahkemelerine başvurulabileceğini bildirmek durumunda olsalar da, bu sorumluluklarını da çoğu zaman yerine getirmemektedirler.
Tüketicilerin bu gibi sorunlarla karşılaşmamaları için internet üzerinde yapılan satışlarda çok dikkatli olmaları, güven vermeyen kişi veya kişilerle herhangi bir satış ilişkisinde bulunmamaları gerekmektedir. Bununla birlikte internet satışlarında mağdur olmamak adına tüketicilerin;
- Satış sözleşmelerini satıcıdan talep etmeleri,
- Kart bilgilerini kimseyle paylaşmamaları,
- Sipariş ettikleri ürünlerin faturalarını talep etmeleri,
- Satıcının daha önceki satışlarına ilişkin tüketiciler tarafından yapılan yorumları okumaları,
- Satıcıların, ticaret sicile kayıtlı bir tüzel kişilikleri olup olmadığına, ticaret unvanları, vergi numaraları, açık adresleri ve telefon numaraları bulunup bulunmadığına dikkat etmeleri,
- Mesafeli satış sözleşmelerinde hiçbir neden göstermeksizin 14 gün içinde cayma haklarının mevcut olduğunu, bununla birlikte satın aldıkları ürünlerde herhangi bir ayıp söz konusu olduğunda sözleşmeden dönerek parasını iade alma, ürünün onarılmasını isteme, satılanı ayıpsız misliyle değiştirme ya da satılanı alıkoyarak ayıp oranında satış bedelinden indirim isteyebilme haklarının bulunduğunu; tüm bu haklarının yerine getirilmemesi durumunda, satılanın bedeline göre Tüketici Hakem Heyetleri veya Tüketici Mahkemeleri’ne başvurabileceklerini unutmamaları gerekmektedir.
Av. Selin Göktepe
TÜSODER Hukuk Komisyonu Üyesi