1-Alüminyum / Al
Silisyumdan sonra Dünya kabuğunda en fazla bulunan ikinci metalik elementtir. Hafif, dövülebilir, ucuz, iletken ve korozyon direncine, dayanıklılığa sahip olduğundan endüstride bolca kullanılmaktadır. Alüminyum için birçok kullanımın bazıları; Ambalaj (kutular, folyo vb.), kişisel bakım (deodorant, kan taşı), inşaat (pencere, kapı, cephe, vb.), ulaşım (otomobiller, uçaklar, arabalar, trenler, gemiler vb.) pek çok uygulamayı kapsamaktadır. Ayrıca bazı aşıların içinde de kullanılır.
Deney hayvanlarında alüminyumun nörotoksik (sinirler üzerinde zehirleyici) olduğunu gösteren önemli kanıtlar vardır. Ancak türler arasında önemli farklılıklar bulunmaktadır. Alüminyum vücudun birçok organında bulunur ve birikim ağırlıklı olarak yüksek doz seviyelerinde kemikte görülür. Alüminyum, kan-beyin bariyerini geçer ve fetusa (cenin) da dağıtılır. Alüminyum idrarla atılır.
Tüketicilerin alüminyum içeren mutfak ürünlerini, deodorantları ve aşıları dikkatli kullanmalarında fayda vardır. Özellikle berberlerde jiletle kesilen kanı durdurmak için kullanılan kan taşı (şap; amonyum alüminyum sülfat) başkasında kullanılmışsa kan hastalıklarını bulaştırabileceğinden tek kullanımlık olanları tercih etmeleri tavsiye edilir.
2-Arsenik / As
Şiddetli zehir olup, çok azı bile insanı öldürür. Arsenik (As) Farsça zırnık olup kimyanın babası olarak anılan Farsî (Persli-İranlı) Ebû Musa Câbir bin Hayyan (721-815) tarafından araştırılmıştır. Batı’da daha çok Geber olarak tanınan kimyagerin kitapları, kimyasal icatları (kezzap, tuz ruhu ve birçok asit ve baz da buna dahil) endüstri ve tıpta çığır açmıştır.
Genellikle arsenik bileşikleriyle hazırlanmış kimyasalların ağız veya teneffüs yoluyla alınmasından meydana gelir. Aşırı ilaçlı meyve ve sebzelerin yıkanmadan yenmesi de zehirlenmeye yol açacak seviyede arseniğin vücutta birikmesine sebep olabilir. Mide ve vücudun diğer kısımlarında lokal iltihaplanmalara neden olabilir.
Arsenikli bileşikler, böcek ve tarım ilaçları, fare zehri, bazı kanser ilaçları, boya, duvar kâğıdı, seramik gibi çeşitli ürünlerin imalatında kullanılır.
Tüketiciler bu tür ürünleri alırken etiketini kontrol etmeli ve el, ağız, burun teması olmamasına dikkat etmelidirler. Organik yetiştirilmemiş sebze ve meyveleri 10 dakika sirkeli suda bekletip bol suyla yıkadıktan sonra tüketmeleri tavsiye edilir.
3-Civa / Hg
Oda sıcaklığında sıvı halde olan tek metaldir ve kolayca buharlaşabilir. Buharı renksiz ve kokusuz olduğundan varlığı fark edilmez. Zehirlenme de daha çok metalik cıva buharının solunması sonucu olur. Deri yoluyla da emilebilir. Cıva organizmada metabolizma devamlılığını sağlayan enzim etkinliğini ve beyin fonksiyonlarını bozar, çok maruz kalındığında hücre ölümüne neden olur.
Element cıva, evlerde termometre (ısı ölçer), floresan lamba ve insan bedeninde eskiden diş dolgu amalgamlarında kullanılmaktadır. Kirli denizlerden tutulan balık ve midyeleri devamlı yiyenler risk grubu arasındadır.
Tüketiciler cıvalı termometre ve floresan lamba kullanıyorlarsa eğer, bunların kırılması sonucunda kapalı ortamda bulunmamaya dikkat etmelidirler. Artık kalmasa da cıva gümüş amalgamı diş dolgularını tercih etmemeleri, kirli sularda avlanan balık ve midye türü kabuklu canlıları yememeleri tavsiye edilir.
4-Hidroklorik asit (Tuz ruhu) / HCl
Hidroklorik asit, sağladığı kolaylıkların yanında, zehirli bir maddedir ve insan dokuları başta olmak üzere çoğu yüzeye büyük tahribat verir, aşındırır. Asit, toksik (zehir etkisi gösteren) olmasının yanında, gözler ve deri için tahriş edicidir. Deride, gözlerde, burun, gırtlak ve akciğerlerde tahriş ve uzun süreli etkide yanıklara neden olmaktadır.
Tuz ruhu olarak temizlik maddelerinde kullanılır. Sanayide birçok alanda kullanılan güçlü asitlerden biridir. Mide özsuyunda da belli oranda hidroklorik asit yer almaktadır.
Tüketicilere temizlik için tuz ruhu kullanmaması tavsiye edilir. Eğer kullanacaklarsa el, göz ve burun temasını engellemeli, çok az kullanmalı ve kullanım sırasında mekânın havalandırılmasına dikkat etmelidirler. Ayrıca kezzapla karıştırmamalıdırlar. Bu karışım zehirli klor gazının çıkmasına neden olacaktır.
5-Karbonmonoksit / CO
Bu gaz zehir olmamasına karşın son derece boğucudur. Karbon içerikli organik bileşikler az oksijenli ortamda yarım yandığında oluşur. Gaz, kanda oksijen taşıyan hemoglobin adlı yaşamsal öneme sahip protein ile etkileşir. Bu sayede nefesle aldığı oksijeni kullanamayan kişinin hücresel ölümü gerçekleşir.
Soba ve ocaklarda mavi bir alevle yanan renksiz ve kokusuz olan gaz, sigaranın içinde de bulunur.
Tüketiciler arabalarını kapalı garajlarda çalıştırıp bu gazı solumamalı yine soba kullanıyorlarsa odun kömürünün yarım yanması sonucu oluşan bu gazı solumamalıdırlar. Ayrıca sigaranın aktif- pasif içiminden olabildiğince uzak durmaları tavsiye edilir.
6-Klor / Cl2
Yeşilimsi sarı renkli, keskin kokulu, boğucu, tahriş edici ve zehirleyici bu gaz, altın ve platin de dahil hemen hemen bütün metalleri etkiler, ametallerle de etkileşir.
Klor ve bileşikleri, kâğıt ve dokuma sanayinde ağartma işlemlerinde, şehir içme sularının ve havuzların dezenfekte edilmesinde, evlerde kullanılan çamaşır suyu gibi ağartıcı ve dezenfektanlarda, kimliklerin kaplandığı PVC’de kullanılır. Ayrıca ilaç, böcek öldürücüleri, tekstil ürünleri, plastik ve yapay kauçuk üretiminde yararlanılır.
Tüketiciler musluk suyu yerine kaynak suyu tercih etmelidir. Eğer musluk suyu kullanacaklarsa havadar bir yerde kaynatmalı veya soğuk kullanacaklarsa hızlı karıştırdıktan sonra en az 10 dakika bekletip klorun sudan ayrışmasını beklemedirler. Havuzlar yerine de temiz deniz tercih etmeleri daha iyidir. Yüzme havuzu kullanacaklarsa klor arındırmada değerlerini takip etmeli, kapalı havuzlarda uzun süre kalarak klor gazına maruz kalmamaya dikkat etmelidirler.
7-Kloroflorokarbon / CFC
Zehirleyici ve yanıcı olmamaları, kararlı yapısı, itici gaz olması ve ısıyı emme kapasiteleri 20. Yüzyılda özellikle soğutucu ve deodorant alanında bir numaralı seçenek olmalarını sağlamıştır. Ancak tüm ozon tüketen maddeler içerisinde en güçlü kimyasaldır. 100 yılda bozulmadığından ve dünyayı güneşin zararlı UV (mor ötesi) ışınlarından koruyan ozon tabakasını yok etmeleri nedeniyle 1987 yılında Montreal’de imzalanan bir protokolle üretiminde sınırlandırmalar getirilmiştir.
Kullanım alanları; buzdolabı ve araba kliması gibi soğutucular, köpük ürünleri, yalıtım maddeleri, elektronik aletleri temizlemek için çözücü, deodorant ve diğer sprey kutularında ileri doğru itici gibi pek çok değişik alanda kullanılmaktadır. Günümüzde doğa ile dost sıvılaştırılmış petrol gazı (LPG), itici gaz olarak kullanılmaktadır. Ancak bu da ani yanıcı propan-bütan petrol ürünü kimyasaldır.
Tüketiciler, çevreye zararlı CFC içeren deodorantları kullanmamalı, her tür sprey kutusunu ateşe atmamalıdır.
8-Nitrik asit (Kezzap) / HNO3
Kuvvetli bir asittir. Bu yüzden yakıcı ve aşındırıcıdır. Konsantrasyonu arttıkça daha tehlikeli olur. Gliserin ile reaksiyona sokulduğunda nitro gliserin adlı çok kuvvetli ve ani patlayan bir patlayıcı oluşturur.
Kezzap olarak temizlik maddelerinde kullanılır. Plastik ve gübre yapımında da kullanılır.
Tüketicilerin temizlik için kezzap kullanmaması tavsiye edilir. Eğer kullanacaklarsa el, göz ve burun temasını engellemeli, çok az kullanmalı ve kullanım sırasında mekânın havalandırmasına dikkat etmelidirler. Ayrıca tuz ruhu ile karıştırmamalıdırlar. Bu karışım zehirli klor gazının çıkmasına neden olacaktır.
9-Potasyum Nitrat / KNO3
Güherçile olarak bilinen kimyasal nemli bölgelerde yağmurun etkisiyle hayvansal atıkların toprağın üzerinde kristalleşmesi sonucu oluşur. Hızlı oksitlendiğinden dolayı patlayıcı özelliği de vardır. Yanıcı değildir, ancak yanıcı materyalleri patlatıp yanmasını sağlar. Uzun süre ısıya veya yangına maruz bırakıldığında da kendiliğinden patlayabilir.
Bitkiler için gerekli azot (N) ve potasyum (K) elementlerini içerdiğinden gübre olarak kullanılır. Bahçe bakımında gübre olarak kullanılır. Aynı zamanda E252 koduyla Avrupa Birliği (AB) tarafından onaylanan bir gıda katkı maddesidir. Antimikrobiyal özelliklerinden dolayı, gıda ürünlerinde (özellikle ette) mikrop öldürücü, koruyucu olarak işlev gören bir mineraldir.
Tüketiciler potasyum nitrat içeren gübreleri sıcak ortamda ve yanıcı maddelerle yan yana tutmamalıdır. Salam, sucuk, sosis gibi uzun süre muhafaza edilecek ürünlerde bol miktarda nitratlı bileşikler olduğundan kullanımına dikkat etmeli, güvendikleri yerlerden bu tür ürünleri tüketmelidirler. Onların yerine taze et ve et ürünleri tercih etmeleri tavsiye edilir.