Ülkemizde milyonlarca tüketiciyi yakından ilgilendiren ve tüketici hakem heyetine başvuru koşullarından birisi olan parasal sınırlarda 2019 yılı için yeniden düzenleme yapılmıştır. Söz konusu düzenlemeyi görev, yetki, zaman aşımı ve tüketicinin talep edebileceği seçimlik hakları konusunda değerlendirmekte fayda vardır.
Öncelikle belirtmek gerekir ki; 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun 68. maddesinin 1. fıkrasında Tüketici Hakem Heyetlerinin uyuşmazlığın parasal değerine göre görev sınırları düzenlenmiştir.
Aynı maddenin 4. fıkrasında; parasal sınırların her takvim yılı başından itibaren geçerli olmak üzere yeniden değerleme oranında arttırılarak uygulanacağı düzenlenmiştir.
Bu kapsamda; Ticaret Bakanlığı tarafından 26 Aralık 2018 tarih ve 30637 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “6502 SAYILI TÜKETİCİNİN KORUNMASI HAKKINDA KANUNUN 68 İNCİ VE TÜKETİCİ HAKEM HEYETLERİ YÖNETMELİĞİNİN 6 NCI MADDELERİNDE YER ALAN PARASAL SINIRLARIN ARTTIRILMASINA İLİŞKİN TEBLİĞ” başlıklı tebliğ ile hakem heyetlerinin görevi ile ilgili parasal sınırlar 1 Ocak 2019 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere yeniden belirlenmiştir. Tebliğin 3 üncü maddesine göre;
Parasal sınırlar
MADDE 3 –(1) 2019 yılı için Tüketici Hakem Heyetlerine yapılacak başvurularda değeri:
- a) 650 (beşbinaltıyüzelli) Türk Lirasının altında bulunan uyuşmazlıklarda İlçe Tüketici Hakem Heyetleri,
- b) Büyükşehir statüsünde olan illerde 650 (beşbinaltıyüzelli) Türk Lirası ile 8.480 (sekizbindörtyüzseksen) Türk Lirası arasındaki uyuşmazlıklarda İl Tüketici Hakem Heyetleri,
c)Büyükşehir statüsünde olmayan illerin merkezlerinde 8.480 (sekizbindörtyüzseksen) Türk Lirasının altında bulunan uyuşmazlıklarda İl Tüketici Hakem Heyetleri,
ç) Büyükşehir statüsünde olmayan illere bağlı ilçelerde 5.650 (beşbinaltıyüzelli) Türk Lirası ile 8.480 (sekizbindörtyüzseksen) Türk Lirası arasındaki uyuşmazlıklarda İl Tüketici Hakem Heyetleri görevlidir.
Yetkili Hakem Heyeti :
Bu değerlerin üzerindeki uyuşmazlıklar için Tüketici Hakem Heyetlerine başvuru yapılamaz. Tüketicilerin nereden başvuru yapabileceği 6502 sayılı TKHK’nun 68. maddesinin 3. fıkrasında; “Başvurular, tüketicinin yerleşim yerinin bulunduğu veya tüketici işleminin yapıldığı yerdeki tüketici hakem heyetine yapılabilir.” şeklinde düzenlenmiştir.
Zamanaşımı :
Tüketicinin ispat açısından fatura, garanti belgesi benzeri evrakları muhafaza etmesi gerekmektedir. Çünkü, zamanaşımı itirazı ile karşılaşılabilir.
6502 sayılı kanunun 12. maddesinde zamanaşımı düzenlenmiş olup anılan maddeye göre; üç türlü zamanaşımı süresi öngörülmüştür.
-Taşınır mallarda 2 yıl,
-Konut ve tatil amaçlı taşınmazlarda 5 yıl,
-İkinci el satışların taşınır satımlarında 1 yıl, konut ve tatil amaçlı satışlarda 3 yıl olarak düzenlenmiştir.
Burada tüketicilerin dikkat etmesi gereken bir diğer husus zamanaşımı sürelerinin malın tüketiciye teslim tarihinden itibaren başlayacağıdır. Dolayısıyla, bir ürün ya da hizmet alan tüketicinin sözleşmeyi, faturasını yada garanti belgesini muhafaza etmesi ispat açısından önem taşımaktadır.
Ayıplı mal, taşıması gereken özellikleri taşımayan, taraflarca kararlaştırılmış örneğe uymayan, özetle sözleşmeye aykırı olan mallardır.
Kanunda zamanaşımının işlemeyeceği iki durum düzenlenmiştir. Bunlar;
1- Ayıbın, satıcının ağır kusuru ile tüketiciden gizlenmesi,
2- Ayıbın, satıcının hileli davranışı ile tüketiciden gizlenmesidir.
Bu istisnai hallerin varlığını ispat yükü davacı tüketiciye ait olacaktır. Ancak, Malın teslim tarihinden itibaren 6 ay içinde ortaya çıkan ayıpların, teslim tarihinde var olduğu kabul edilir. Bu durumda malın ayıplı olmadığının ispatı satıcıya aittir.
Ayıplı Malarda Tüketicinin Hakları :
Tüketicinin başvurusunu yaparken talep edebileceği seçimlik hakları mevcuttur. Bu haklar da; genel olarak 6502 sayılı kanunun 11. maddesinde düzenlenmiş olup;
1- Satılanı geri vermeye hazır olduğunu bildirerek sözleşmeden dönme,
2- Satılanı alıkoyup ayıp oranında satış bedelinden indirim isteme,
3- Aşırı bir masraf gerektirmediği takdirde, bütün masrafları satıcıya ait olmak üzere satılanın ücretsiz onarılmasını isteme,
4- İmkân varsa, satılanın ayıpsız bir misli ile değiştirilmesini isteme, seçimlik haklarından birini kullanabilir.
Satıcı, tüketicinin tercih ettiği bu talebi yerine getirmekle yükümlüdür. Tüketicilerin mağduriyet yaşamaları durumunda yukarıda açıklamış olduğumuz bilgiler doğrultusunda başvurularını yapmaları kendilerine kolaylık sağlayacaktır.
Av. Ünal Çağlar GAMSIZ
TÜSODER Sigorta Hukuku Komisyonu Üyesi